Trong tâm trí nhiều người, Điện Biên gắn với thành phố Hoa Ban, với những di lịch và những chứng nhân lịch sử. Nhưng nếu đã ghé Điện Biên rồi, bạn hãy thử làm một chuyến xê dịch xa hơn để khám phá nhiều vùng đất còn thắm đượm bao nguyên sơ, mới mẻ. Và Tủa Chùa là một trong những nơi như thế.
Địa hình đặc trưng của xứ sở Tây Bắc là đấng thiên tạo đem đến cho nơi đây những cánh đồng nhỏ nhắn, bằng phẳng quyện hòa những thửa ruộng bậc thang cheo leo hút mắt. Con sông Đà cùng dòng Nậm Mức như chiếc vành đai mềm mại nối kết Tủa Chùa với các huyện bạn như Tuần Giáo, Mường Chà, đồng thời là ranh giới tự nhiên phân cách tỉnh nhà với Lai Châu, Sơn La.
Đến với Tủa Chùa mỗi độ xuân về, hẳn nhiều người sẽ say lòng bởi cái trong trẻo lạ lùng của hoa mơ, hoa mận, hoa trẩu hay sắc hồng phai mơ màng của những cánh đào rừng mỏng manh xen lẫn những nhành ban tinh khôi phớt tím mê đắm. Những loài cây sơn cước ấy đã làm nên linh hồn xứ xở, để người Tủa Chùa nghe trong cái xào xạc của lá, của hoa rừng dư vị thanh tân của đất, của nước, của gió và thấy cả bóng dáng của cô gái Mông trong những bộ váy thổ cẩm tươi tắn rực rỡ sắc màu, hay điệu mềm mại, thướt tha của người con gái Thái trong từng nếp váy nhung đen láy quyện trong màu trắng tinh khôi của chiếc áo cóm duyên dáng.
Tủa Chùa vào xuân- đất trời nở hoa khoe sắc
Không chỉ có vậy, làm nên sức vóc của mảnh đất này còn là những cây chè Tuyết shan cổ thụ với những búp mầm, cành là vẫn mạnh mẽ vươn lên trong cái lạnh se sắt của núi rừng. Và càng đáng trân trọng biết bao khi loài cây có cái tên thật đẹp ấy đã gánh trên vai nó sự mệnh cao cả của loài cây xóa đói giảm nghèo, góp phần đem đến sự thay da đổi thịt cho vùng đất trước đây vốn chỉ quen thuộc với loài độc dược mang tên anh túc.
Đặc sản chè Tuyết San
Tuyết shan cổ thụ
Không thực sự được nhận ưu đãi từ thiên nhiên, nhưng chính trong cái trắc trở của địa hình, sự đỏng đảnh của khí hậu, người dân Tủa Chùa đã được mài giũa để trở thành những con người cần cù, sáng tạo. Trên cao nguyên núi đá tai mèo kỳ vĩ nhưng cũng đầy khốc liệt dàn trải từ mạn Bắc với Tả Phình, Tả Sình Thàng, Lao Xả Phình cho đến phía Nam với Huổi Só, Sính Chải, Xá Nhè, những cây cải vẫn xanh non, óng ả ngang tầm ngực người, những cây ngô vẫn háo hức ra búp, trổ bông, đơm bắp như hồi đáp cho sự cần mẫn của đồng bào nơi đây. Và cũng nhờ vậy mà từ lâu những sản vật quen thuộc của huyện nhà như
rượu Mông pê, dê núi đá, cá sông Đà, gà đi bộ, chè cổ thụ, mật ong ruồi, măng rừng khô từ lâu đã trở thành món quà quí giá mà chẳng ai có thể quên trong những chuyến đi xa để vượt qua những chặng đường dài, nó đã trở thành đại sứ cho tấm lòng thơm thảo của đất và người Tủa Chùa, góp phần đem lại diện mạo mới cho quê hương. Đặc biệt, ai đã từng thử hẳn sẽ khó quên hương vị của rượu Mông pê, nồng nàn mà êm say – thứ hương vị rất riêng được chưng cất từ những hạt ngô căng mẩy, vàng ươm kết tinh bởi nắng, gió, mưa và cả chút màu mỡ chắt chiu trên từng mảnh nương cheo leo nơi sườn núi hay thậm chí trong từng khe đá tai mèo hòa cùng thứ men lá độc đáo của người Mông nơi đây. Rượu Mông pê chuẩn không chỉ sóng sánh vàng óng mà còn trong vắt, cái kiểu trong veo đến thấu suốt như nước nguồn núi đá, như nước suối mùa cạn, như lòng người Tủa Chùa hồn hậu, trung trinh. Những hương vị của núi rừng ấy đã trở thành máu thịt với người Tủa Chùa nên rất tự nhiên, tự lúc nào nó đã thấm vào lời mời tha thiết “Về với quê em – quê hương Tủa Chùa, rượu Mông pê, chè tuyết san ngọt ngào mê say…”.
Rượu Mông pê- Đặc sản Tủa Chùa
Là nơi quần cư của 7 dân tộc anh em, bao gồm Mông, Thái, Kinh, Khơ Mú, Dao, Hoa, Phù Lá, trong đó dân tộc Mông chiếm tới 73%, vì lẽ đó mà Tủa Chùa được coi là vùng đất phản ánh đầy đủ các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào dân tộc Mông. Trong khi chợ phiên đang dần vắng bóng ở nhiều huyện lân cận, thì ở Tủa Chùa nó vẫn được duy trì đều đặn như một nét đẹp trong đời sống văn hóa, kinh tế. Chợ phiên nay đã khác nhiều. Tiếng động cơ xe máy thay tiếng vó ngựa quen thuộc ngày xưa, những mặt hàng cũng đa dạng phong phú hơn. Nhưng vẫn còn nguyên đó nét đặc sắc của những phiên chợ vùng cao, đó là cái không khí rộn ràng của tiếng cười nói, cái rực rỡ lấp lánh của sắc màu váy áo, là sự bày biện đơn sơ mà hấp dẫn những mặt hàng nông, thổ sản đặc trưng của nơi đây.
Tủa Chùa thanh sơ, hồn hậu sẽ cho ta biết thế nào là vị ngọt hậu của chè tuyết san, vị cay nồng thấm đượm của những chén Mông pê và cả những háo hức của buổi hội còn ngày tết với những tiếng cười nói rộn ràng, những váy áo xúng xính, những nụ cười e thẹn nấp sau những tán ô xòe. Cảnh sắc ấy, âm thanh ấy sẽ đưa ta ngược thời gian, về lại Hồng Ngài năm xưa trong
Vợ chồng A Phủ để sẻ chia với quá khứ cơ cực để càng thêm hân hoan cùng với cuộc sống mới của đồng bào nơi đây.
Hơn thế nữa đến với Xã Xá Nhè nằm ở phía Nam của huyện Tủa Chùa, được nhiều người biết đến với chợ phiên Xá Nhè, rượu Mông Pê, đặc biệt còn có phong cảnh thiên nhiên kỳ thú, tiêu biểu là thắng cảnh hang động Xá Nhè. Động Xá Nhè được người dân tộc Mông địa phương gọi là
Khó Xo (nghĩa là hang thuốc nổ vì trước đây ở trong hang có nhiều dơi, người dân địa phương thường lấy phân dơi để làm thuốc nổ). Động Xá Nhè nằm dưới chân một vách nui cao dựng đứng, cách trung tâm xã Sáng Nhè khoảng 1km.
Động Xá Nhè nằm trong khung cảnh thiên nhiên hết sức đẹp và hùng vĩ. Màu xám thâm trầm của những khối núi đá hòa vào màu xanh của rừng, màu vàng của lúa nương những ngày vào vụ. Mặc dù động khá gần trung tâm xã Sáng Nhè song quanh động không có nhiều dân cư quần tụ. Núi non, cây cỏ vẫn giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên, mang lại cho du khách đến thăm động cảm giác như đang tự mình khám phá một nơi nguyên sơ đầy thú vị.
Động dài 700m, gồm 5 khoang lớn nhỏ khác nhau. Mỗi khoang đều có một vẻ đẹp kì bí riêng.Khoang bên ngoài có hình vòm cung, trên trần động là những khối nhũ đá rủ xuống lấp lánh với đường nét khi thì mềm mại, uyển chuyển như thác nước, lúc mang dáng vẻ sắc nhọn như san hô biển. Từng khối thạch nhũ như những dòng thác đang tuôn chảy với vô số hạt kết tinh sáng lấp lánh. Dưới nền động là những rừng măng đá, nhũ đá muôn hình muôn vẻ với nhiều hình thù kỳ lạ.Toàn cảnh khoang bên ngoài trông như một bức tranh sơn dầu khổng lồ vẽ phong cảnh thiên nhiên hoang sơ.
Hệ Thống nhũ đá đẹp kì vĩ trong hang động Xá Nhè
Các khối nhũ thạch hang động Xá Nhè
Tháng 3/2014 hang động Xá Nhè, đã được Bộ Văn Hóa- Thể Thao và Du lịch xếp hạng là danh lam thắng cảnh cấp quốc gia Hang Động Xá nhè gần như còn nuyên vẹn của tạo hóa một điêm đến của du khách mỗi khi lên thăm Điện Biên
Đến với Tủa Chủa quý vị và các bạn có thể yên tâm với hệ thống nhà nghỉ, khách sạn xây dựng với Nội thất, trang thiết bị phòng nghỉ mới, đầy đủ, sang trọng như: Máy điều hòa không khí hai chiều, truyền hình HD màn hình LCD, Wifi miễn phí, bàn làm việc, khu vực tiếp khách và phòng tắm trong phòng ngủ đầy đủ tiện nghi. Lễ tân Nhà khách làm việc 24/24h. Đội ngũ nhân viên Nhà khách thân thiện, nhiệt tình, tận tụy với quí khách. Đến với Tủa Chùa quí khách sẽ có kỳ nghỉ, chuyến đi công tác tiện lợi, hài lòng.
Nhà khách huyện ủy Tủa Chùa
Khách sạn Hoàng Ánh Sang trọng tiện nghi
Khách sạn Hoàng Sáng
Đến Tủa Chùa bạn nhé ! Nơi ấy dẫu chẳng trù phú, giàu có, dù còn xa lạ trên bản đồ danh lam thắng cảnh nhưng đủ thấm thía tình đất, tình người tha thiết để ai đó có thể một lần thực sự thấm thía quy luật mà nhà thơ Chế Lan Viên đã ghi lại bằng những con chữ vô cùng tinh tế khi lên Tây Bắc bằng chuyến tàu khát vọng của một thưở chưa xa :
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.
